Пеш 1 то 5 саҳифа Баъдӣ

(чанд андеша дар ҳошияи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 28 декабри соли 2023)

Дар ҷаҳони имрӯза, ки вазъи иқтисодӣ ва иқлим беш аз пеш ғайричашмдошт дигаргун шуда истодааст ва тағйирот дар занҷирҳои анъанавии таъминот ба ҳар як паҳлӯи ҷомеа таъсир мерасонад, Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон шаҳодати возеҳи кишварест, ки ба чолишҳои замон вокуниши фаъол дорад. Дар Паём ба бахши агросаноатӣ, бо назардошти таъхирнопазирии мушкилоте чун тағирёбии иқлим, камбуди об ва афзоиши аҳолӣ таваҷҷуҳи хоса дода шудааст. Биёед муфассалтар бубинем, ки Президенти маҳбуби кишвар барои рушди ин соҳаи муҳим чӣ иқдомҳои мушаххасро пешниҳод мекунанд.

Бо тағйирёбии иқлим ва афзоиши аҳолӣ, Тоҷикистон ба талаботи афзоянда ба об ва маҳсулоти кишоварзӣ рӯбарӯ аст. Оқибатҳои манфии хушксолӣ ва нарасидани об, махсусан дар минтақа, барои таъмини амнияти озуқавории кишвар чораҳои муассир андешиданро тақозо мекунад.

Дар натичаи тадбирҳои андешидаи Ҳукумат ва ҷидду ҷаҳди деҳқонон таъминоти аҳолӣ бо озуқа хеле афзуд. Истеҳсоли ғалла дар соли 2023 нисбат ба соли 1991 – 6 баробар афзуд. Дар Паём рақамҳои муҳим инчунин афзоиши истеҳсоли дигар маҳсулоти асосӣ: гандум (5,6 баробар), биринҷ (6,7 маротиба), картошка (10,8 баробар), сабзавот (9 маротиба), полизӣ (17,5 маротиба), меваҷот (10 маротиба) ва ангур (2 маротиба) инъикос меёбанд.

Сарвари давлат коҳиши бомуваффақияти воридоти гӯшту ширро қайд намуда, таъкид карданд, ки имрӯз талаботи аҳолӣ ба ин маҳсулот аз ҳисоби истеҳсоли ватанӣ пурра таъмин карда мешавад. Ин на танҳо амнияти озуқавориро мустаҳкам мекунад, балки вобастагии кишварро аз таъминоти беруна коҳиш медиҳад.

Саршумори чорвои калони шохдор 2 баробар афзуда, ба 2,6 миллион cap, чорвои майда — 2 баробар (6,6 миллион cap), парранда — 1,9 баробар (12,2 миллион cap) расид.

Зарурати қонеъ гардондани талаботи рузафзуни аҳолӣ, ки дар давоми се даҳсолаи охир аз 5 миллион ба 10 миллион нафар расид, мамлакатро ба ду баробар зиёд кардани истеҳсоли озуқаворӣ водор мекунад.

Дар соли 2023 таъминоти маҳсулоти асосии озуқавории ватанӣ дар ҷумҳурӣ 85 фоизро ташкил дод, ки нисбат ба соли 1991 – 2,5 баробар зиёд мебошад. Ин нишондиҳандаи муҳимест, ки дар роҳи ноил шудан ба худтаъминкунии озуқа пешравии назаррасро нишон медиҳад.

Сарвари давлат аҳамияти дастгирии соҳаи кишоварзиро таъкид намуда, ба деҳқонон барои меҳнати софдилонаашон изҳори сипос мекунанд. Тадбирҳо ва имтиёзҳои давлат дар соҳаи хоҷагии қишлоқ дар давоми ҳафт соли охир ҳаҷми умумии маҳсулоти хоҷагии қишлоқро 1,6 баробар зиёд карданд.

Дар давоми ҳафт соли охир ҳаҷми умумии маҳсулоти хоҷагии қишлоқ 1,6 баробар афзуд. Фоидаҳо дар саноати мурғпарварӣ боиси 3,3 баробар, ҳаҷми умумии маҳсулотбарории ин соҳа 5 баробар афзуд.

Пешвои муаззами миллат на танҳо дастгирии соҳаи кишоварзиро, балки рушди минбаъдаи онро низ таъкид мекунад. Сарвари давлат бо ишора ба натоиҷи муваффақи солҳои охир ба масъалаи коркарди маҳсулоти кишоварзӣ, рушди саноати хӯрокворӣ ва афзоиши иқтидори содиротии кишвар пайваста талош ва таваҷҷуҳ зоҳир намуданд.

Истеҳсоли картошка, сабзавот, пиёз, сабзӣ, зироатҳои полизӣ, шир ва гушт дараҷаи истеъмолиро таъмин карда, ҳатто аз дараҷаи ҳозираи талаботи ахолӣ ҳам зиёд аст.

Бо таҳлили қисмати Паёми Президент, ки ба рушди соҳаи хоҷагидорӣ бахшида шуда буд, метавон гуфт, ки қисми агросаноатии Тоҷикистон мисоли дурахшони бомуваффақият бартараф намудани душвориҳои замон мегардад. Саъю кӯшиши деҳқонон, дастгирии давлат ва тадбирҳои мақсаднок барои таъмини кишвар бо озуқаворӣ, коҳиш додани вобастагӣ аз воридот ва дастгирии устувории иқтисоди миллӣ нигаронида шудааст. Сарвари давлат дар муроҷиат ба мардум аз меҳнати софдилонаи деҳқонон изҳори сипос намуда, даъват менамоянд, ки минбаъд дар бунёди соҳаи тавоно ва пешрафтаи кишоварзӣ саъю кӯшиш ба харҷ дода шавад.

Дар ҷомеаи муосир, ки робитаҳои соҳаҳои гуногуни ҳаёт торафт зичтар мешаванд, дониш дар бораи вазъи саноати кишоварзӣ ҷузъи муҳими манзараи вазъи умумии миллати мо мегардад. Ин маълумот барои ҳар як шаҳрванд, сарфи назар аз касбаш, аҳамияти махсус дорад. Барои табибон ва донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти тиббӣ, ин мавзӯъ калиди дарки бисёр ҷанбаҳои солимӣ ва некӯаҳволӣ мегардад.

Саноати кишоварзӣ дар таъмини амнияти озуқавории кишвар ва аз ин рӯ саломатии миллат нақши муҳим дорад. Мо табибон ва мутахассисони ояндаи ин соҳа бояд аз таъсири сифати маҳсулот ба аҳволи умумии аҳолӣ бархурдор бошем. Пешрафтҳо дар соҳаи кишоварзӣ ба мавҷудият ва сифати ғизо таъсири мустақим доранд, ки ин ба ғизои ҳаррӯзаи мо ва аз ин рӯ ба саломатии умумии мо таъсир мерасонад. Мисоли оддӣ – вақте маҳсулоти озуқа дар хориҷи кишвар меруяд ва ё омода мегардад, барои сурати зебо ва ҳаҷми зарурӣ гирифтан, инчунин барои дароз кардани мӯҳлати истифодабарӣ аз заҳрҳои гуногун ва пестисидҳои барои инсон зарарнок истифода мебаранд. Дар сурати ғайр ҳеҷ кас он маҳсулотро намехарад ва истеҳсолкунанда аз маблағ маҳрум мегардад. Аммо агар ин маҳсулотҳо дар ватани мо руянд ва ё омода шаванд, сохторҳои гуногуни давлатӣ назоратро ҷиддӣ менамоян ва ғайр аз ин ҳам, истеҳсолкунанда бо дарки оне ки истеъмолкунанда бародару, хорҳар ва ё фарзандонаш мешаванд аз ин кори зараровар ба саломатии инсон даст мекашад.

Саноати кишоварзӣ низ омили пешбарандаи тараққиёти иқтисодиёт мебошад. Муваффақият дар ин самт ҷойҳои нави корӣ ба вуҷуд меорад, ба рушди дигар соҳаҳо мусоидат мекунад ва дар ниҳоят сатҳи зиндагии мардумро беҳтар мекунад. Ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон сарфи назар аз касбу ҳунар аз нашъунамои саноати кишоварзӣ нафъи мустақим ё бавосита мегирад.

Бояд дарк кард, ки иттиҳоду ҳамбастагии мо бо Пешвои миллат гарави таъмини ободии кишвар аст. Пайравӣ ба Пешвои миллат ва дастгирӣ намудани талошҳои ӯ дар соҳаҳои гуногун, аз ҷумла дар соҳаи кишоварзӣ қарзи умумии шаҳрвандӣ ва инсонии мост.

Садоқат ба Пешвои миллат дар ҷустуҷӯи роҳи рушди саноати кишоварзӣ саҳмгузорӣ ба некӯаҳволии умумӣ ва саломатии халқ мебошад. Мо, табибон ва донишҷӯёни муассисаҳои таълимии тиббӣ, паҳн кардани донишҳоро дар бораи вазъияти саноати хоҷагии қишлоқ ташвиқ менамоем, зеро ин маълумот қисми таркибии таълим ва дарки он аст, ки кори мо дар соҳаи тиб бо некӯаҳволии ҷамъият чӣ тавр зич алоқаманд аст.

Биёед, пайрави Пешвои миллат бошем, стратегияҳои ӯро дастгирӣ намоем, зеро рушду пешрафти умумии кишварамон аз рушди ҳар як соҳа дар алоҳидагӣ вобастагӣ дорад.

Шарифзода Фаррухи Боймурод – мудири кафедраи “Асабшиносӣ, ёрии паллиативӣ ва асосҳои равоншиносӣ”-и МДТ “Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ”